در زمان تصمیم‌گیری معمولاً دو یا چند گزینه مختلف برای انتخاب وجود دارد. زمانی که فرد یکی از این گزینه‌ها را انتخاب می‌کند، مزایای گزینه دیگر را از دست می‌دهد. بنابراین، مزایای بالقوه و فرصتی که در صورت انتخاب شدن بهترین گزینه جایگزین قابل حصول بود (اما هم اکنون به دلیل انتخاب شدن گزینه دیگر از دست رفته)، هزینه فرصت است. این هزینه فقط مختص به هزینه پولی یا مالی نیست بلکه هر نوع هزینه دیگر از جمله زمان از دست رفته یا لذت از دست رفته را شامل می‌شود. به عنوان مثال زمانی که بین پس‌انداز کردن و خرید یک ماشین، پس‌انداز کردن را انتخاب می‌کنید از مزایا داشتن ماشین (راحتی رفت و آمد، کوتاه شدن زمان رفت و آمد و…) محروم می‌شوید. بالعکس، اگر خرید ماشین را انتخاب کنید از مزایای پس انداز کردن (سودی که می‌توانستید دریافت کنید) محروم می‌شوید.
فرمول هزینه فرصت به صورت زیر قابل نمایش است:
بازدهی گزینه انتخاب شده – بازدهی سودآورترین گزینه = هزینه فرصت
